راویانِ نفت
هفتاد سال از ملی شدن صنعت نفت ایران می‌گذرد و در این سالیان انبوه نقد و تفسیرها درباره ملی شدن نفت یا به‌تعبیری ناسیونالیسم نفتی در ایران مطرح شده است: اینکه ملی شدن نفت به نفعِ ایران بود یا مغایر با قواعد قراردادهای بین‌المللی بود و سودِ مردم شاید با مشارکت خارجیان بیشتر تأمین می‌شد و از این‌دست نقد و نظرات. با این اوصاف، بی‌تردید ملی شدن صنعت نفت ایران که ریشه که در سالیانِ سال تجمل استبداد و استعمار بود، فراتر از این حساب‌کتاب‌ها بر مبنای سود و زیان است. ملی شدن نفت، که رؤیای مصدق و مردم ایران بود معنایی بیش از خودِ این مصوبه داشت و هویتی به ایران و ایرانیان بخشید که سال‌ها از آنان سلب شده بود. سیاستی را ممکن ساخت که در میدانی بیرون از قدرت یا بهتر بگوییم زور جهانی و استبداد داخلی، قرار داشت. باری، صنعت نفت ایران در 29 اسفند 1329 مصوب شد و گرچه از تبعاتِ ناساز آن، کودتای 28 مرداد 1332 بود و طرد مصدق از صحنه سیاست، این برهه گسستی تاریخی را رقم زد که بازگشت به پیش از آن برای همیشه ناممکن شد. در پرونده «راویان نفت» با مروری بر مهم‌ترین آثاری که به مسئله ملی شدن نفت و سیاستِ مصدق...