نوشتن در سایه

ساینا مقصودی
1399/08/17

سایه‌نویسی به عمل نوشتن به‌جای دیگری گفته می‌شود. در ادبیات فارسی «کتابت» جایگاهی شبیه سایه‌نویسی داشته است. با این تفاوت که در سایه‌نویسی شما همچون سایه‌ای نام و اعتبارتان را در سایه نگاه می‌دارید.

 

سایه‌نویسی چیست؟

«سایه‌نویسی» که معادل فارسی «GhostWriting» است، جلوه بیشتری در جهان غرب داشته است. متون زیادی برای ریشه‌یابی سایه‌نویسی در جهان شرق در دسترس نیست، اما جلوتر به شیوه‌های مشابه آن پرداخته خواهد شد. بسیاری بر این عقیده‌اند که سایه‌نویسی و سابقه آن در بریتانیا به سنت ثبتِ همه‌چیز بریتانیایی‌ها برمی‌گردد. یکی از این سنت‌ها نوشتن شجره‌نامه‌های عریض و طویل خاندان‌های اشرافی است.

تنها نگاه اجمالی به گزارشی که گاردین در سال۲۰۱۳‌(۱۳۹۳) از آمار زندگینامه‌هایی که در بریتانیا منتشر کرده است نشان می‌دهد که از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۳، هر عنوان از کتاب‌های زندگینامه میانگین ۲۲۳‌هزار کپی فروخته است. تنها دو عنوان از این زندگینامه‌ها در این بازه موفق به فروش ۹.۵‌میلیون پوند و ۵.۵‌میلیون پوند شده است. فروش کتاب‌های زندگینامه در ایالات‌متحده نیز از سهم بالایی برخوردار است. وبسایت استتیستیکا سهم این کتاب‌ها از بازار فروش را ۹.۸‌درصد تخمین زده است. کتاب‌های زندگینامه بخش اعظمی از تعداد کتاب‌های پرفروش سال را به خود اختصاص می‌دهند. اما آیا همه شخصیت‌های بزرگ خود به نوشتن زندگینامه‌ها و سخنرانی‌ها و حتی گاهی پست‌های شبکه اجتماعی‌های خودشان مشغول‌اند؟ پاسخ ساده این است که خیر. بسیاری از این متون توسط سایه‌نویسان برایشان نوشته می‌شود. گاهی اوقات نام سایه‌نویس به‌عنوان ویراستار و یا در لیست کسانی که از آنان تشکر می‌شود قید می‌شود، اما فرض بر این است که هیچ نامی از سایه‌نویس در هیچ کجای کتاب نیاید. در مورد سخنرانی، ترانه‌نویسی، پست‌نویسی برای شبکه‌های اجتماعی نیز عموما نامی از سایه‌نویس در جایی قید نمی‌شود.

ممکن است کسی ایده‌ای برای نوشتن اثری داشته باشد، اما زمان یا مهارت‌های کافی برای تبدیل آن به نوشتاری جذاب را نداشته باشد. نویسنده‌هایی که شغل آزاد دارند ممکن است، بتوانند در ازای پرداخت هزینه‌ای که متناسب با حجم و کیفیت کار خواهد بود، ایده‌ شما را تبدیل به نوشتار کنند. اما سایه‌نویسی، انواع متفاوتی دارد و بهتر است بدانید که کدام شیوه از سایه‌نویسی به کار شما می‌آید.

چهار گونه سایه‌نویسی

سایه‌نویسی برای موضوعاتی فراتر از خاطرات سلبریتی‌ها هم کاربرد دارد، بعضا سایه‌نویسان برای مدت طولانی‌ای به استخدام مشتری‌هایشان درمی‌آیند، تا شیوه نگارش آثاری که ممکن است ادامه‌دار باشد، به‌صورت یکسانی ادامه پیدا کند، و رسم‌الخط آن حفظ شود.

۱کتاب‌های ناداستان: هر کتابی که موضوعی غیرداستانی داشته باشد. ممکن است به اقتصاد، فایننس، شیوه‌های چرخاندن رستوران، کشاورزی و... ربط داشته باشد، که به احتمال زیاد سایه‌نویسی متخصص را می‌طلبد.

۲سخنرانی‌ها: بعضی از افراد مشهور ممکن است نویسندگانی داشته باشند که هر کلامی را که در تلویزیون یا در جمع شنونده‌ها می‌گویند، برای آن‌ها نوشته باشد. بعضی‌ها هم ممکن است فردی را به استخدام دربیاورند که برایشان یک متن کوتاه بنویسد تا در مراسمی که قرار است، سخنرانی کوتاهی کند، بگویند. فارغ از دلیل استخدام سایه‌نویس، ممکن است افراد سایه‌نویس‌ها را استخدام کنند تا متونی را برای سخنرانی‌های کوتاه و بلند آن‌ها بنویسد.

۳محتویات شبکه: به‌روزرسانی وبلاگ و پست‌های شبکه اجتماعی هم می‌تواند به سایه‌نویسان معوق شود. مشخصا کسانی که وب‌سایت‌هایی مربوط به بیزنس‌های شیوه‌ زندگی دارند می‌توانند کار انتشار پست‌هایشان را به سایه‌نویسان بسپارند و زمان خودشان را صرف گسترش‌ دادن برند کنند. اینفلوئنسرها ممکن است دیگرانی را استخدام کنند که کپشن پست‌هایشان را بنویسد، البته اگر نویسندگی جز مهارت‌هایشان نباشد. سایه‌نویسان معمولا می‌دانند که تولید چه محتوایی به SEO سایت‌ها کمک می‌کنند، و می‌دانند که باید موضوعات را بسته به موجی که در شبکه‌های اجتماعی به راه افتاده است چگونه رهبری کنند، و در نتیجه به گسترش مخاطبان شما کمک می‌کنند.

۴. پروپوزال کتاب: سایه‌نویسی پروپوزالِ کتاب برای کمک به نویسنده برای بالا بردن فروش کتاب، یکی از معمول‌ترین کارهایی است که سایه‌نویسان انجام می‌دهند. نویسندگان نوپا ممکن است از تجربه و مشاوره سایه‌نویسان برای ارائه محتویات کتاب‌شان به انتشارات‌ معروف و یا محفل‌های مرتبط با چاپ کمک بگیرند. در دنیای انتشارات شما نیاز دارید تا کتاب‌تان را به صورتی ارائه دهید که منحصربه‌فرد به نظر برسد، و بخش‌هایی از کتاب را ارائه دهید که صدای بلندتری از بین دیگر محصولات فرهنگی به خود اختصاص دهد. و این کاری است که یک سایه‌نویس کهنه‌کار به‌خوبی از پس آن برمی‌آید.

تفاوت سایه‌نویسی با مؤلف همکار

سایه‌نویسی و همکاری در تألیف دو فرم متفاوت از نوشتن است. سایه‌نویسی می‌تواند اثر اصلی شما را ارتقا داده، و به درجه بالای ادبی برساند، یا برای شما ساختاری تعبیه کند که پروژه جدیدتان را روی آن بسازید. البته این را هم مدنظر داشته باشید که سایه‌نویسی معمولا با همراهی و راهنمایی مشتری/مؤلف انجام می‌شود. اما زمانی که شما با نویسنده/همکار شروع به کار می‌کنید و همپای یکدیگر کار نوشتن را پیش می‌برید، و برای رسیدن به ایده‌ها با یکدیگر بر سر موضوعات فکر می‌کنید، در‌واقع شما و نویسنده‌ دیگر در حال همکاری برای تألیف کتاب هستید. در نتیجه نویسنده همکارتان، مؤلف همکار شما خواهد بود.

از سیاستمداران بزرگ، تا اشخاص فرهنگی و صنعت‌وران و بسیاری از افراد عادی سایه‌نویسان را به استخدام خودشان درمی‌آورند تا محتویاتی که خودشان زمان یا مهارت کافی را برای به نگارشِ آن‌ها ندارند، به تحریر در بیاید. داستان‌های جالب بسیاری از حواشی سایه‌نویسی برای افراد مشهور منتشر شده است که در این بخش قصد داریم به ابعاد مختلف این شیوه از نوشتن، و حواشی جالب آن بپردازیم و به مرور مطالبی در این زمینه منتشر کنیم.


سایه‌نویسی سایه‌نویس Ghostwriting ساینا مقصودی

دیگر مطالب سایه‌نویسی

«از تاید تا پفک‌نمکی»

علی خسروشاهی را به عنوان پایه‌گذار شرکت مینو می‌شناسیم، محصولاتی که حالا دیگر بخشی از هویت تاریخی ما شده‌اند، در این یادداشت سعی شده است تا تاریخچه‌ی مختصری از فعالیت‌های اقتصادی او را مرور کنیم، کارنامه‌ای بلند بالا که با انقلاب سال ۱۳۵۷ پایان یافت.


«من علیه سینمای فارسی فریاد می‌کشم»

آذر شیوا، سال ۱۳۱۹ در تهران متولد شد. او را به عنوان بازیگر سینما و صداپیشه، در سینمای پیش از انقلاب می‌شناسیم.
او بازیگر فیلم «سلطان قلب‌ها» بود، اما شاید بهترین نقشی که ایفا کرد در فیلم «روسپی» باشد. مطلب پیش‌رو نگاه کوتاهی به کارنامه‌ی هنری او و حرکت اعتراضی رادیکال او در سال ۱۳۴۹ دارد. حرکتی پرفورماتیو که در نقد «سینمای فارسی» بود، اما در آن زمان تبدیل به ضد خود شد.

رمزگشایی از سایه‌نویسی

بخش دوم

نویسندگی یک هنر و پروسه‌ی نوشتن کتاب یک پروسه‌ی خلاقانه است، در نتیجه لازمه‌ی موفق بودن همکاری بین مؤلف و سایه‌نویس توجه و تمرکز طرفین است. در نتیجه فارغ از این‌که چه کسی عمل نوشتن کتاب را انجام می‌دهد اگر یکی از طرفین به‌تمامی از پروژه دور باشد، این همکاری از ابتدا محتوم به شکست است.

در بخش دوم از ترجمه‌ی این مقاله به بخش‌های چالش‌برانگیز حرفه‌ی سایه‌نویسی پرداخته شده است، آن‌چه ممکن است سایه‌نویسی را برای بسیاری از نویسندگان به حرفه‌ای کوتاه‌مدت تبدیل کند.


رمزگشایی از سایه‌نویسی

بخش اول

سایه‌نویسی می‌تواند مفهومی رازآلود باشد، در سایه‌ ماندن هویت نویسنده‌ی یک اثر می‌تواند به گمانه‌زنی‌های بسیاری در رابطه با اثر بیانجامد. اما آنجالی توماس در مطلبی که با همین عنوان در مجله‌ی «خلیج‌تایمز» چاپ کرده است، به‌اختصار به جوانب مرموز این حرفه پرداخته است. مواردی که شاید بتوان گفت همزمان که می‌تواند لذات کار سایه‌نویسی باشد، چالش‌های این حرفه نیز محسوب می‌شود.


ضربه‌زدن به یک روح

کتاب خاطرات مدل آمریکایی، امیلی راداکاوسکی سر و صدای زیادی برپا کرده است. این کتاب خاطرات که مجموعه‌ای از جستارهایی است که او در رابطه با تجربه‌ی کار در صنعت مدلینگ نوشته است، هم در فرم و هم در محتوا یکی از نمونه‌های نامتداول کتاب خاطرات افراد مشهور (سلبریتی) محسوب می‌شود. اما این کتاب خاطرات هم مانند بسیاری از کتاب‌های خاطرات پیش از خود توانسته است بخش در سایه‌ای از زندگی افرادی را که تجربه‌های مشابه راداکاوسکی دارند، پررنگ کند.


سایه‌نویسان از سایه بیرون می‌خزند بخش (اول)

در این مطلب دو بخشی به بهانه‌ی مرور کارنامه‌ی سایه‌نویسی اشخاصی که ظن همکاری آن‌ها در کتاب خاطرات پرنس هری می‌رود، مروری خواهیم داشت بر امکان‌‌ها و ترکیب‌های متفاوتی که تیم حرفه‌ای سایه‌نویس‌ها می‌تواند داشته باشد. 


سایه‌نویسی و جاودانگی

شما می‌توانید از نگاه خودتان معمولی‌ترین انسان کره‌ی خاکی باشید و همزمان می‌توانید داستانی اعجاب‌انگیز را روایت کنید که در عمیق‌ترین لایه‌های ذهن انسان‌های دیگری که خود را «معمولی» و «غیر متمایز» می‌بینند ماندگار شود.