سالروز نخست‌وزیری ایندیرا گاندی

1399/10/26

دنیای اقتصاد: سال ۱۹۶۶ در چنین روزی ایندیرا گاندی بعد از مرگ لعل بهادر شاستری نخست‌وزیر هند به‌عنوان نخستین نخست‌وزیر زن هند انتخاب شد. ایندیرا دختر رهبر استقلال و نخست‌وزیر پیشین هند؛ جواهر لعل نهرو و همسر فیروز گاندی از پارسیان زرتشتی هند و فعالان سیاسی این کشور بود. او به‌‌رغم ارتباط نزدیک خانوادگی با ماهاتما گاندی و خانواده‌اش هیچ نسبت خویشاوندی با آنان نداشت؛ طرحی با پیامدهای منفی برای کنترل‌جمعیت هند از راه کاهش میزان باروری، یکی از جنجالی‌ترین فعالیت‌های ایندیرا گاندی بود.

 

ایندیرا گاندی به‌عنوان سیاستمداری مشهور و متعهد در مشرق‌زمین شناخته می‌شود که نقش برجسته‌ای را در حفظ و گسترش صلح، حمایت از نهضت‌های استقلال‌طلبانه و رفع چالش‌ها و اختلافات سیاسی در کشورش داشت. ترور گاندی به‌عنوان قتل و خشونتی سیاسی، آثار و پیامدهای جبران‌ناپذیری را در هندوستان سبب شد.

ایندیرا گاندی بانوی پرآوازه مشرق‌زمین در ۱۹۱۷ میلادی در شهر الله‌آباد هندوستان دیده به جهان گشود. او درباره کودکی خود می‌گوید: در ماه مارس ۱۹۲۶ همراه والدینم به ژنو رفتم و در آنجا وارد مدرسه بین‌الملل شدم. این نخستین تماس من با اروپا بود.

ایندیرا گاندی علاوه بر آنکه مبارزی ملی بود، چهره‌ای بین‌المللی نیز محسوب می‌شد. رویکردی که او در حمایت از جریان‌های استقلال‌طلبانه داشت از وی چهره‌ای یگانه و بی‌مانند در مشرق‌زمین ساخت. گاندی در دانشگاه آکسفورد انگلیس تحصیل می‌کرد و در زمان حضور خود در آن کشور شخصیتی مبارز داشت و از مبارزان جنگ‌های داخلی اسپانیا نیز بود. در فوریه ۱۹۵۹ میلادی پس از یک زندگی پرفراز و نشیب سیاسی در اجلاسیه کنگره در تاگپور به ریاست کنگره ملی هند برگزیده شد و پس از رای‌گیری در پارلمان و انتخاب‌شدن به‌عنوان رهبر پارلمانی اکثریت در ۱۹۶۶‌میلادی به‌عنوان نخست‌وزیر در کاخ‌ریاست جمهوری سوگند یاد کرد. دومین دوره رهبری ایندیرا در ۱۹۷۱ میلادی پس از یک دوره کشمکش در حزب کنگره شروع شد.

Untitled-1

روشن است که تجربیات دوران گذشته، دشواری‌ها و تلخکامی‌های نزدیک به سه سال حکومت مخالفان که با بدخواهی‌ها و کینه‌توزی‌های شخصی نسبت به او همراه بود، موجب می‌شد که گاندی این‌بار با احتیاطی بیشتر و همکارانی مناسب‌تر به کار بپردازد. در سیاست داخلی ریشه‌کن ساختن فقر و به‌وجود آوردن اقتصاد خودکفا و مترقی هدف اصلی حکومت گاندی بود که با تجدید نظر اساسی در ششمین برنامه پنج ساله هند و با طرح برنامه ۲۰ ماده‌ای که به‌خصوص به رفاه طبقات کم‌درآمد و روستاییان توجه داشت به‌وقوع پیوست. برگزاری موفقیت‌آمیز بازی‌های المپیک آسیایی در ۱۹۸۲ میلادی در دهلی‌نو در میان تبلیغات بدبینانه خارجی یک پیروزی درخشان بود که در عین حال نشانی از استواری وضع داخلی و قدرت تکنولوژیک هند را به نمایش می‌گذاشت. در سیاست خارجی هم حکومت ایندیرا گاندی، سیاستی متعهدانه بر حفظ صلح و گسترش روابط دوستانه را در پیش گرفته بود و کوشش برای حل اختلافات با چین و به‌خصوص تلاش برای حصول تفاهم و عقد یک پیمان همکاری و عدم‌تعرض با پاکستان نمونه‌هایی از این سیاست صلح‌جویانه و خردمندانه به‌شمار می‌رفت که نتایج مثبتی هم به‌بار آورد.

گاندی دوبار به ایران سفر کرد. بار نخست در ۱۳۳۹‌خورشیدی با منصب ریاست حزب کنگره و همراه پدرش جواهر لعل‌نهرو به ایران آمد و سفر دومش در بهار ۱۳۵۳ خورشیدی با عنوان نخست‌وزیر هند انجام گرفت. وی از نظر اجتماعی و سیاسی نظرهای انقلابی و مترقیانه‌ای داشت و همواره نسبت به ایران با دیده دوستی می‌نگریست. او ایمان و عقیده راسخی داشت که سیاست در خدمت منافع زندگی تمامی انسان‌های روی زمین قرار دارد زیرا هیچ‌گونه سعادتی بر روی زمین بالاتر از آسایش و رفاه ملت‌ها نبوده و بالاتر از این سه اصل اساسی و مرتبط با یکدیگر یعنی انسان، انسانیت و رعایت منافع بشریت وجود ندارد.

سرانجام ایندیرا گاندی را در ۳۱ اکتبر ۱۹۸۴‌میلادی، پس از سال‌ها فعالیت مستمر در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و... به دست یکی از محافظانش که آیین سیک داشت ترور شد. در جوامع امروزی به‌ویژه در حوزه سیاسی درون یک کشور و در سطوح بین‌المللی گاه به خشونت و تندروی آمیخته است. تنش‌ها و شورش‌های سیاسی علیه حکومت‌ها، خشونت حکومت‌ها علیه مخالفان، ‌قتل‌ها و خرابکاری‌ها، ‌ترور‌های سیاسی و... هنوز هم سطور مختلف خشونت سیاسی را رقم می‌زنند. اقدام به قتل سیاسی که به‌طور عمومی با ترور شخصیت‌های سیاسی، اقتصادی، مذهبی، هواپیماربایی و... همراه است، یکی از ابزارها و روش‌های تحت‌تاثیر قرار‌دادن قدرت سیاسی و بازیگران دخیل در آن به‌شمار می‌رود.

p22

 

  دنیای اقتصاد


دیگر مطالب بازنشر

اسرار «گاو»

دومین تجربه فیلمسازی داریوش مهرجویی، کارگردان جوان سینما پس از «الماس ۳۳» با این شرط توانست روی پرده سینما بیاید که اول فیلم بنویسند: «داستانی که در این فیلم از نظر تماشاچیان محترم می‌گذرد، مربوط به چهل سال قبل می‌باشد.» نمایش روستایی فقیر ۶ سال پس از اصلاحات ارضی، باب میل رژیم پهلوی نبود که ادعا می‌کرد ایران را به کشوری مدرن تبدیل کرده است. قراردادی در ۱۴ خرداد ۱۳۴۷ بین اداره کل امور سینمایی کشور و غلامحسین ساعدی و داریوش مهرجویی برای ساخت فیلم «گاو» امضا شد که حق‌الزحمه کارگردانی و تنظیم سناریو، دکوپاژ، امتیاز کتاب و دستمزد هنرپیشگان و یک فیلمبردار مقطوعا به مبلغ ۱.۴۵۰.۰۰۰ ریال بود.


بن‌بستِ جهان‌پهلوان

از مرگ تلخ جهان‌پهلوان غلامرضا تختی پنجاه‌وسه سال می‌گذرد، از 17 دی 1346 همواره روایت‌های مختلفی از مرگِ او وجود داشته است. شبهات درباره خودکشی خودخواسته یا قتل توسط ساواک و نیز دلیلِ آن، در میان همگان، از دوست و آشنا و نزدیکانش تا مردم کوچه و بازار و در تاریخ‌نگاری‌ها دیده می‌شود. تا اینکه سال گذشته پسرش، بابک تختی به این شک و تردیدها پایان داد و مرگ تختی را خودکشی خودخواسته‌ای دانست که به خاطر باور تختی به مردم، وضعیت نابسامان سیاسی آن دوران و ناتوانی تختی از تغییر این وضعیت اتفاق افتاد. به قتل رسیدن تختی توسط ساواک یا خودکشی او به خاطر اختلافات با همسرش، ازجمله شایعاتی بود که بر سر زبان‌ها افتاد. بابک تختی این شایعات را رد می‌کند و مرگِ پدرش را خودکشی می‌داند. به مناسبت سالگرد درگذشت جهان‌پهلوان تختی مروری می‌کنیم بر روایت‌های مختلف از مرگ او که دستمایه فیلمِ یکی از مشهورترین فیلمسازان سینمای ایران، علی حاتمی هم قرار گرفت، گرچه اجل به او مهلت نداد تا روایت خود را از مرگ جهان‌پهلوان روی پرده سینما نمایش دهد.


۲۸ مرداد در خانه مصدق چه گذشت؟

دکتر مصدق اصرارش این بود. می‌گفت «شما بروید و من می‌مانم.» ما می‌گفتیم «نخیر، اگر که شما نیایید ما هم نمی‌رویم.» بالاخره در نتیجه اینکه دید این‌طور است گفت: «خب پس من هم می‌آیم.»


اصغر فرهادی: از تصویر و تصور واقعیت تا تثبیت و تکریم ارزش‌ها

در بررسی سینمای «فرهادی»، امری که اغلب از آن غفلت شده، تحلیل و کنکاش در سازوکار تصویرسازی اوست؛ سازوکاری که موجب دستیابی‌اش به‌گونه‌ای واقع‌نمایی به‌شدت ساختارمند شده است که از منظری جامعه شناختی-انتقادی می‌تواند دربردارنده سویه‌ای ایدئولوژیک باشد.

 


درباره حبیب لاجوردی

صدابردار تاریخ در سکوت رفت. قهرمان مبارزه با فراموشی، مقهور فراموشی شد. ۶ سال پس از تحمل آلزایمر، در ۸۳ سالگی در واشنگتن. حبیب لاجوردی (۴ فروردین ۱۳۱۷ - ۳ مرداد ۱۴۰۰)، بنیانگذار و مدیر برنامه تاریخ شفاهی ایران در دانشگاه هاروارد که نگذاشت صداهای تاریخ معاصر به خاموشی و نام‌های تاریخ‌ساز به فراموشی روند، شکارچی شاهزادگان و شاهزدگان، غربت‌نشینان و عزلت‌گزینان، در کنج غربت شکار مرگ شد؛ با گنجینه‌ای از صداها که اگر همت او پس از سال ۱۳۶۰ نبود، هرگز نه ضبط و نه متنشان ثبت می‌شد.


باطل‌السحر شاعر

«عیب شعر همین است شاید. نمی‌شود چیزی را همان‌طور گفت که هست... سایه‌ای دارد هر کلمه».


کلاف سردرگم تجدد و مواجهه ما با غرب

با وقوع انقلاب مشروطه در سال ۱۲۸۵، درگیری منورالفکران با دنیای غرب و مفهوم «تجدد» بیش‌از‌پیش پررنگ شد. اگرچه پیش از انقلاب مشروطه نیز به‌ویژه پس از جنگ‌های ایران و روسیه، توجه منورالفکران و نخبگان دولتی به غرب و هرآنچه به تمدن غربی مربوط بود؛ از عقلانیت مدرن و مؤلفه دنیای جدید تا مفاهیمی مانند قانون، آزادی و دموکراسی غربی معطوف شده بود اما با روی‌کار‌آمدن رضاشاه و تولد دولت پهلوی پس از یک دوره هرج‌ومرج سیاسی و اجتماعی، مدرنیزاسیون آمرانه رضاشاهی جامعه به‌اصطلاح «سنتی» و «عقب‌افتاده» آن روز ایران را با تغییرات ماهوی گسترده‌ای مواجه کرد؛ تغییراتی که خواست بسیاری از منورالفکرانی بود که تصور می‌کردند جامعه ایران برای دستیابی به پیشرفت، آبادانی و ترقی، مسیری جز آنچه را در غرب پیموده شده است، پیش‌روی خود ندارد. در‌واقع جامعه ایران که از قافله تمدن عقب افتاده بود، نیاز به یک دولت مقتدر ملی به رهبری یک «مستبد منورالفکر» داشت تا هم بتواند نظم سیاسی و سرزمینی را که پس از مشروطه با تهدید مواجه شده بود، در ایران برقرار کند و هم با پیاده‌سازی پروگرام مدرنیزاسیون، جامعه ایران را به یک جامعه پیشرفته مطابق با آنچه در دنیای جدید مرسوم بود، تبدیل کند.